आशियाना (भाग 3)

बुलबुल पक्षी उड्डाण सोहळ्यानंतर घरट्याकडे फिरकलेच नाही. दुसर्‍या दिवशी सकाळी  पण नाही. माझाच धीर सुटत चालला. असं वाटलं घरट्यातलं पिल्लू काल पासून उपाशी आहे भूकेने कासावीस झाले असेल का? आम्ही केळ, चिक्कू देण्याचा निष्फळ प्रयत्न केला. पिल्लू अजूनही हळू आवाजात ओरडत होतं. दुपार झाली तरी बुलबुल आले नाहीत. मग संध्याकाळी 5ते 6 च्या दरम्यान आली त्याची आई आणि मी सुटकेचा श्वास सोडला. 

बरोब्बर 24 तासाने आली ती. त्याला भरवलं, काहीतरी चिवचिव केली जणु त्याला बाहेरच्या जगाचा परीचय देत असावी. उद्या तुला पण यायचयं बाहेर तयार हो बरं का! उद्या सकाळी येते मी. असा काहीसा संवाद सुरू असेल का त्यांचा? कारण अंधार पडायला सुरुवात व्हायच्या आत ती त्याला सोडून बाहेर उडून गेली. बहुदा त्या मोठ्या पिल्लाजवळ असतील ते दोघे. रात्री ते पिल्लू एकटचं घरट्यात. सकाळी पुन्हा त्यांची तिच धावपळ, चिवचिवाट सुरू झालं. माझ्या लक्षात आलं आता या पिल्लाचा first take off.... OMG पुन्हा तोच उत्साह... त्याला समजावून सांगणं, हॉलमध्ये उडून दाखवणं. उडणं कसं सोप आहे हेच जणू ते बुलबुल पक्षी पिल्लाला सांगत होते. खूप वेळ निरीक्षण करून झाल्यावर ते पिल्लू घरट्यातून 11, 11.30 ला खिडकी च्या गजावर जाऊन बसला. त्याचे आईवडील रेलिंगवरून खिडकीत खिडकी तून रेलिंगवर उडणं सुरू चिवचिवाट तर होताच. त्याला जणू प्रोत्साहन आणि शाबासकी देत असतील. बराच वेळ बसल्यावर त्या पिल्लाने पंखांची उघडझाप केली आणि पायात घट्ट धरुन ठेवलेले गज हलकेच सोडून भुर्रर्र... पेरूच्या झाडावर... बुलबुल पक्षी पण खूश... ते पण उडून पेरूच्या झाडावर पिल्लाजवळ. मी खूप वेळ नजर लावून बसले होते. तिथे त्या छोट्याला मोठा पिल्लू पण भेटला. मग काय विचारता त्या कुटुंबाचा आनंद! ही पहीली भरारी घेतल्यावर मात्र ते दोन्ही पिल्लं तिथल्या तिथे उडत होती.  या फांदीवरून त्या फांदीवर. मोठ्या झाडांवर जात नव्हते. मोठे बुलबुल पक्षी होतेच त्यांच्या अवती भवती. एक उडून खाद्य शोधायचा एक पिल्लाजवळ बसून असायचा. असे 3,4 दिवस गेले. मला सरावाने समोरच्या झाडावर बरोबर दिसायचे. हळूहळू खाद्य शोधायला पण ते शिकले असावे कारण मग मात्र ते तिथे दिसेना. खूप प्रयत्न करून पण दिसले नाही. नक्कीच आपापल्या मार्गाने ते उडून गेले... आमचा महिना सव्वा महिना कसा निघून गेला कळलचं नाही. खूप जवळून त्यांचं मोठं होणं आम्ही अनुभवलं... त्यांचे फोटो, व्हिडिओ बघत बसायचो. आता कुठे असतील असं एकमेकांना विचारायचो. यामध्ये 10, 15 दिवस गेले असतील आणि पुन्हा एका सकाळी तेच लाडं लाडं बोलणं, चिवचिवणं कानावर आलं. आम्ही दोघी धावत हॉलकडे गेलो. हळूच बघितलं तर दोन बुलबुल पक्षी! अरे व्वा! आम्हाला पुन्हा आनंद झाला. फक्त यावेळेस बुलबुलला घरटं रेडिमेड मिळालं. आधीच्या जोडीने सांगितले असेल का या नव्या जोडीला घरट्याबद्दल? हॉल बुलबुल पक्षाचे मॅटर्निटी होम झालय असंच वाटलं. यावेळी दोन अंडी होती घरट्यात. पण या बुलबुलची गंमतच झाली. ती बिचारी तिच्या घरट्याकडे जाणारी खिडकी चुकली. ती हॉलच्या खिडकी ऐवजी स्वयंपाकघराच्या खिडकीतून आत आली आणि हॉलकडे जायचं तर आतल्या खोलीत शिरली. थेट आतल्या खोलीत उडणं आणि भेदरलेला आवाज काढणं सुरू. अरे मी इकडे कुठे आली माझं घरटं पिल्लू कुठे गेल? असंच म्हणत असेल का ती. बरं बाहेर काळोख झाला होता. तिला दार उघडून दिले पण बाहेरच्या रस्ता तिला दिसत नव्हता. घाबरल्यामुळे, गोंधळल्यामुळे तिला काही सूचत नव्हते. तिचं ते असहाय्य उडणं,  केविलवाणं चिवचिवणं बघून मला वाईट वाटत होतं. कसा मार्ग काढावा हे सूचत नव्हतं. असा जवळपास पाऊणतास गेला आणि मला एक कल्पना सुचली एकदाची. मी सगळ्या खोल्यांचे लाईट बंद केले. एका खोलीचं, गॅलरीचं दार बंद करून घेतलं आणि पुढच्या खोलीत येण्यासाठी एकच दार उघडं ठेवलं आणि पुढच्या खोलीत लाईट लावून ठेवला. मग क्षणार्धात ती पुढच्या खोलीत आली. मग बेडरूम चा लाईट बंद केला आणि डायनिंग रूमचा लाईट लावला. पुढच्या सेकंदाला ती आणखी एक खोली पुढे आली. मग हॉलचा लाईट लावून डायनिंग टेबलच्या खोलीचा लाईट बंद केला. दुसर्‍या क्षणी ती हॉलमध्ये आली. आणि मग तिच्या ओळखीच्या खुणा तिला दिसल्या. झुंबर, तिचं घरटं, हॉलची खिडकी आणि सर्वात महत्त्वाचे तिचं पिल्लू! सगळं सापडलं एकदाच आणि आम्हीच सुटलो. तिच्या आवाजात एकदम फरक जाणवला. आनंद, सुटका झाल्याचं समाधान! बसली एकदाची घरट्यात जाऊन!

 पण ही बुलबुल त्या आधीच्या बुलबुलपेक्षा घाबरट होती. मैत्री करायला आली नाही तिच्यासारखी. घरट्यात एक पिल्लू होतं. त्याला भरवणं, चिवचिवणं, उडणं अगदी पहिल्या बुलबुल सारखच. पिल्लू वाढत होतं. पण... पण एक दिवस सकाळी तिचा आवाज खूप येत होता. इकडून तिकडून उडणं वाढलं. घाईने हॉलमध्ये गेले... तर तिचं पिल्लू खाली पडलेलं. फरफटत एका कोपर्‍यात गेलं थरथर कापत होतं. मला तर खूपच वाईट वाटलं. काय करावे काही सुचत नव्हतं. उचलताना बोट त्या पिल्लाला टोचतील का? आता तिच्या आवाजातला आक्रोश मला जास्त जाणवू लागला. मग एक मऊ कॉटनचा रुमाल घेतला आणि पिल्लाच्या अंगावर अलगद घालून त्याला पटकन उचललं स्टूलवर चढले आणि हलकेच त्याला घरट्यात ठेवले. तिचा आक्रोश कमी झाला. मग बाहेर गेली त्याच्यासाठी चोचीत काहीतरी आणून त्याला खाऊ घातलं. आता बरीच शांत होती. बराच वेळ घरट्यावर बसून होती. मग पुन्हा बाहेर गेली चोचीत काही घेऊन आली. पिल्लाला जाग करण्याचा विशिष्ट आवाज काढू लागली. पण पिल्लू काही जाग झाले नाही. खूप खूप प्रयत्न करूनही पिल्लू उठलं नाही तेव्हा तिचा आक्रोश सुरू झाला. मला लक्षात आलं पिल्लू गतप्राण झालय. घाबरलं असेल पडल्याने, लागलं असेल काय झालं काही कळलं नाही पण ते पिल्लू गेलच बिचारं! तिचा आवाज, उडणं पुन्हा एकदा सुरू झालं. मग ती बाहेर जायची पुन्हा घरट्यावर येऊन बसायची. विशिष्ट आवाज करायची. असं तिचं दोन दिवस चाललं. मग मात्र येईनाशी झाली. बाहेरच्या झाडावर पण दिसली नाही. मग स्टूलावर चढून कॅमेरात फोटो काढला.

 तर त्या पिल्लाला तिथे मुंग्या लागल्या होत्या इतक्या वर! मग मात्र आम्ही ते घरटं काढून टाकलं. सगळं झुंबर साफसूफ करून ठेवलं. अशी शोकांतिका झाल्यामुळे आम्ही हिरमुसलो. अवंती मला म्हणाली आई पुन्हा येतील का गं ते पक्षी घरटं करायला? मी म्हटले काय माहीत येतील की नाही. पण नंतर बुलबुलची जोडी आलीच नाही. असचं वर्ष निघून गेलं. आम्ही हे सर्व विसरलो होतो. आणि पुन्हा अॉगस्ट /सप्टेंबर मध्ये बुलबुलचे आगमन झाले. पुन्हा तेच प्रेमळ संवाद, गाणं, उडणंं सुरू झालं. खात्री पटली पुन्हा एकदा घरटं तयार होणार. पुन्हा तोच अनुभव...मला आश्चर्य या गोष्टीचं वाटलं इतक्या आत छताला लावलेलं झुंबर या छोट्याशा पक्षांना कसं काय दिसलं असेल? इतक्या वर्षात हे कधी घडलं नव्हतं ते कसं काय सुरू झालं. निसर्गाच्या चक्राचं नवल वाटलं. ते अविरतपणे सुरूच राहतं. काळ पुढे जात असतो आपल्याला चांगल्या, वाईट गोष्टीचा अनुभव मिळत जातो. आपल्याही नकळत! मारुती चितमपल्ली म्हणतात ते खरचं आहे. निसर्ग, पक्षी, प्राणी यांच्याकडून बरचं शिकण्यासारखं असतं. पिल्लांना उडण्याचं बळ द्यायचं, उडायला शिकवायचे, त्यांचे अन्न ते मिळवून खाऊ लागले की झाले मग पिल्लांमधे गुंतणं नाही की घरट्याकडे परतणं नाही. असं निर्मोही जगण्याचं वरदान मनुष्यप्राण्याला पण मिळायले हवे नाही का?

(समाप्त) 

अंजली