आशियाना (भाग 2)

घरटं कोण बांधतय तो की ती हे नक्की कळत नव्हते. एक पक्षी कायम बाहेर बसलेला आणि एक आत घरटं बांधणी करायचा. घरटे नक्कीच तिने बांधले असणार. खाली बागेत तुळशीच्या काड्या चोचीने खेचून आणायची. फार मनोरम आणि कुतुहल निर्माण करणारा अनुभव होता तो! तिच्या किलबीलण्यावरून मला वाटलचं घरट्यात अंडी दिली आहेत. मग काय रात्रंदिवस तिचे अंडी उबवण्याचे काम सुरू झाले. बाहेरून दुसरा बुलबुल साद घालायचा मग आतला पक्षी उडून कडुलिंबाच्या झाडावर जायचा. मग दोघे कुठेतरी उडून जायचे. मला वाटतं काही खायला (अळ्या, किडे) जात असावे. पुन्हा येऊन अंडी उबवणे सुरू. एक पक्षी बाहेर कडुलिंबावर बसून असायचा. तिला पूर्ण साथ देत होता.

घरट्याचा आकार मोठ्या वाटीसारखा होता. कडा आत वळलेल्या होत्या, पिल्लू खाली पडू नये म्हणून असावे. घरट्याची जागा, पध्दत कौतुकास्पद होती. बाहेरच्या झाडावर बसलं तरी आतलं घरटं सहज दिसेल अशी! आणि मी स्टूलावर उभी राहून देखील मला घरट्यात किती पिल्लं आहेत ते दिसत नव्हते. कॅमेर्‍यात फोटो काढूनच समजले घरट्यात तीन अंडी होती. बोराहून थोडी मोठी, तपकिरी ठिपके असलेली. बरोबर 10 दिवसांनी परत तिचा एक ठराविक आवाज काढणं सुरू. आनंद, खुशी व्यक्त करत होती. झाडावर खबर मिळाली तो खिडकीत येऊन बसला. तिच्या आनंदात सहभागी झाला. त्यांचं ते थुईथुई नाचणं, गाणं बाळराजे आल्याची वर्दी देत होतं. ती बाहेर गेल्यावर. लगेचच मी स्टूलावर चढून फोटो काढले. एक पिल्लू आणि दोन अंडी घरट्यात दिसत होते.

आता दोन्ही पक्षी चोचीत काही बाही  आणून पिल्लाला भरवत होते. चोचीत अळ्या, बारीक किडे आणत आणि विशिष्ट आवाज काढून त्या पिल्लाला उठवायचे. तो आवाज इतका कोमल, लाड केल्यासारखा होता जणू म्हणत होते बाळा ऊठ हे खाऊन घे, तुला उडायचं न बाहेर उंच आकाशात... इतकं लाडावल्यावरही पिल्लू उठले नाही तर स्वतःच चट्टामट्टा करायचे. पावसाळ्यात अळ्या किडे मुबलक प्रमाणात उपलब्ध असतात बरोबर तेव्हाच पक्षी पण अंडी घालतात. जादू झाल्यासारखे पिल्लू वाढत होते. एका आठवड्यात त्याला बर्‍यापैकी पंख आले. दुसर्‍या अंड्यातूनही पिल्लू बाहेर आले. मग काय विचारता त्या दोघांची नुसती धावपळ सुरू झाली. स्वतः खावून यायचे पिल्लांसाठी आणायचे. 12, 13 दिवसात पिल्लं आकारात आले. त्यांचं झोपणं कमी झालं. भूक वाढली. फोटो काढायला गेलं की ची ची करायचे. त्यांना वाटायचं मी काही खायला देते का?'

 चोची उघडून खायला तयार. मग मी खिडकीत केळी, चिकू, डाळिंबाचे दाणे असं एका ताटलीत मध्ये ठेवू लागले. बुलबुल सोबत सातभाई, साळुंक्या पण ते फळ खायला आले. केळी, चिक्कू स्वतः ही खात होती आणि पिल्लांना पण भरवत होती. केळी आवडतात बुलबुल पक्षाला. तिच्या अगदी जवळ असलं तरी ती उडत नव्हती. एकदा तर हातातल्या ताटलीतून केळी उचलली तिने.  तो मात्र लांबच असायचा. बुलबुल पक्षी त्यामानाने खूप धीट असतात. त्यांच्यापेक्षा मोठ्या आकाराच्या पक्षांना ते अगदी भंडावून सोडतात. त्यांच्यावर हल्ला करून त्यांना अक्षरशः पळवून लावतात. यामध्ये कोकिळेशी त्यांचं फार वैर आहे. खूपदा मी त्यांचं भांडण बघितलं आहे. भांडण कसलं युध्दच असतं ते. अगदी कर्कश आवाजात त्या कोकिळेच्या डोक्यावरून उडत जायचं आणि चोच मारायची असं करून तिला हुसकावून लावायचे. बहुतेक पिल्लांना उडणं, शिकार शिकवत असताना कोकिळेचा त्रास होत असेल म्हणून ते असे करत असतील.

इकडे घरट्यात पिल्लं मोठी होत चालली त्यांची भूक भागवतांना त्या बुलबुल पक्षांची चांगलीच दमछाक सुरू होती. मोठे पिल्लू घरट्यात नीटसे मावत नव्हते. त्या पिल्लाची आई त्यांच्या भाषेत मोठ्या पिल्लाला उडण्याची सूचना देत असावी. कारण तिचं चिवचिवणं, भिरीभिरी हाॅल मध्ये उडणं खूप वाढलं होतं.

 ती एकदा खिडकीतून एकदा दारातून उडून दाखवत होती. मार्ग दाखवत होती. जणु सांगत होती खिडकी, दार कुठूनही उड पण उड चल आता बाहेर आकाशाखाली. पिल्लाची काही हिंमत होत नव्हती. आईबाबांची शिकवणी पिल्लू काही मनावर घेत नव्हतं. आठ दहा दिवस तर ते पिल्लू नुसतं बघत होतं. घरट्याच्या काठावर येऊन इकडे तिकडे टुकुटुकु पाहत बसायचे. त्याच्या जोडीला ते छोटं पिल्लू पण वर यायचं.असं सुरू असताना एक दिवस दुपारी चार च्या सुमारास बुलबुल पक्षी दोघेही खूप आवाज करीत होते. इकडे तिकडे हॉलभर भुर्रर्र भुर्रर्र उडत होते, त्यांचा तो टिपेला पोहोचलेला आवाज आणि उडणं पिल्लाला जोश देवून गेलं आणि ते पिल्लू हॉलच्या दाराकडे झेपावलं... आणि बाहेरच्या गॅलरीच्या दारावर जाऊन आदळलं खाली बसलं. मला क्षणभर धास्ती वाटली श्वास रोखून मी हा उड्डाण सोहळा प्रथमच पाहत होते. झाडावर ते दोघे पक्षी अखंड त्या पिल्लाशी बोलत होते. दुसर्‍या क्षणी ते परत उडालं हॉलच्या खिडकीवर बाहेरच्या बाजूने बसलं. तिथून त्याला त्याचे आईवडील दिसत होते. झाड न्याहाळत तिथे बसला थोडावेळ आणि एकदम भुर्रर्र उडाला की झाडावर आई बाबांजवळ... ते दोघे इतका चिवचिवाट करीत होते त्या पिल्लांची पहिल्या उड्डाणाची भिती गेली ही खात्री, आनंद, शाबासकी सर्व त्यातून जाणवतं होतं.

तिथून मग त्या पिल्लाला त्यांनी आणखी दूर समोरच्या घराच्या बागेत नेलं. मला खात्री आहे त्या पिल्लाला उडण्याची खूप मज्जा आली असणार. तिथूनही आणखी दूर गेले दिसले नाही. मला हुरहुर वाटली त्याच्या जाण्याने पण घरट्यात अजून एक उड्डाणाच्या तयारीत होता हे आठवून बरं वाटलं. इतर मोठे पक्षी कोकिळ, कावळा, भारद्वाज कुत्रा, मांजर यापासून त्या पिल्लाचे रक्षण होऊ दे मी मनोमन प्रार्थना केली आणि घरात आले. संध्याकाळी घरट्यातले पिल्लू हळूहळू आवाजात ओरडतं होतं. त्यालाही एकटं एकटं वाटत असेल आणि उडायची घाई पण झाली असेल.

अंजली